Καταιγισμός ιδεών – οι μαθητές μοιράζονται τι ήδη γνωρίζουν για την ανακύκλωση ή τη φροντίδα του περιβάλλοντος. Για την καταγραφή των προϋπαρχουσών γνώσεων μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, π.χ., την πλατφόρμα  Menti 

Παιχνίδι διαλογής:

Υπάρχουν κουτιά με ανακυκλώσιμα και μη ανακυκλώσιμα αντικείμενα. Επιπλέον, στο πάτωμα ή σε χαλάκια υπάρχουν ετικέτες ή μαξιλαράκια με τις ενδείξεις "Ανακυκλώσιμο" και "Μη ανακυκλώσιμο".

Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων, κάθε ομάδα λαμβάνει χαλάκια διαλογής και ίσο αριθμό αντικειμένων. Νικά η ομάδα που ολοκληρώνει τη διαλογή πιο γρήγορα.

• Γιατί κάνουμε διαλογή;

• Με ποια χαρακτηριστικά διαχωρίζουμε τα αντικείμενα;

• Σκέψου διαφορετικά υλικά: χαρτί, μέταλλο, πλαστικό – τι συμβαίνει με αυτά μετά τη χρήση τους;

• Ποια υλικά μπορούν να ανακυκλωθούν;

• Ποιο είναι το πλεονέκτημα της επαναχρησιμοποίησης υλικών;

• Πώς μπορούμε να το συνδέσουμε με την ταξινόμηση ανακυκλώσιμων υλικών σε διαφορετικούς κάδους απορριμμάτων;

• Η επαναχρησιμοποίηση σημαίνει ότι δίνουμε σε ένα αντικείμενο μια νέα ζωή. 

Η ανακύκλωση δεν περιορίζεται στο να διαχωρίζουμε τα αντικείμενα και να τα πετάμε στον σωστό κάδο. Είναι μια συστηματική διαδικασία κατά την οποία τα ήδη χρησιμοποιημένα υλικά μετατρέπονται σε νέα και πολύτιμα προϊόντα. Φανταστείτε ότι παίρνετε ένα άδειο κουτάκι αλουμινίου και το μετατρέπετε σε ένα καινούργιο γυαλιστερό πλαίσιο ποδηλάτου! Αυτή η διαδικασία μας βοηθά να εξοικονομήσουμε φυσικούς πόρους, όπως ξύλο και μέταλλα, που θα χρειάζονταν για την παραγωγή νέων προϊόντων. Αν δεν ανακυκλώσουμε και δεν επαναχρησιμοποιήσουμε, τα απόβλητα καταλήγουν σε χωματερές, μολύνοντας το περιβάλλον μας.

Δεν μπορούν όλα τα χρησιμοποιημένα υλικά να ανακυκλωθούν. Τα ανακυκλώσιμα υλικά είναι ξεχωριστά επειδή μπορούν να μετατραπούν σε κάτι εντελώς καινούργιο. Μπορούμε να τους δώσουμε μια δεύτερη ζωή. Για παράδειγμα, το χαρτί, το χαρτόνι, οι εφημερίδες, τα πλαστικά μπουκάλια και δοχεία, τα γυάλινα προϊόντα και τα μεταλλικά κουτιά είναι όλα ανακυκλώσιμα. Όταν αγοράζετε κάτι από το κατάστημα, ελέγξτε αν έχει το σήμα ανακύκλωσης – είναι καλύτερο να προτιμάτε προϊόντα με αυτό το σήμα.

Δυστυχώς, ορισμένα αντικείμενα δεν μπορούν να ανακυκλωθούν με τους συνηθισμένους τρόπους. Αυτά ονομάζονται μη ανακυκλώσιμα υλικά. Για παράδειγμα, χαρτιά λερωμένα με τρόφιμα, όπως λιπαρά κουτιά πίτσας ή χρησιμοποιημένες χαρτοπετσέτες, συνήθως δεν ανακυκλώνονται. Το ίδιο ισχύει και για ορισμένα είδη πλαστικών, όπως οι πλαστικές σακούλες, ηλεκτρονικές συσκευές με επικίνδυνα εξαρτήματα και μπαταρίες.

Η χωματερή είναι ένας χώρος που έχει διατεθεί για την απόρριψη στερεών αποβλήτων. Όταν τα απορρίμματα αποσυντίθενται, μπορεί να απελευθερώσουν επιβλαβή αέρια στην ατμόσφαιρα και να μολύνουν κοντινές πηγές νερού. Μέσω της ανακύκλωσης και της μείωσης των αποβλήτων, χρειαζόμαστε λιγότερες χωματερές και μειώνουμε τις αρνητικές τους συνέπειες, δημιουργώντας έτσι ένα πιο υγιές περιβάλλον για όλους.

Η ανακύκλωση παίζει κρίσιμο ρόλο στην προστασία της φύσης, μειώνοντας την ανάγκη εξόρυξης νέων πόρων, όπως δέντρα για την παραγωγή χαρτιού ή νέα μέταλλα για κατασκευές. Όσο περισσότερο ανακυκλώνουμε, τόσο λιγότερα χρειάζεται να πάρουμε από το περιβάλλον.

Η ανακύκλωση σημαίνει την επαναλαμβανόμενη χρήση ενός αντικειμένου για τον ίδιο σκοπό ή την εύρεση μιας νέας δημιουργικής χρήσης του. Είναι η πιο φιλική προς το περιβάλλον επιλογή, καθώς απαιτεί ελάχιστη επεξεργασία και μειώνει τη συνολική ζήτηση για νέα υλικά.
Στην καθημερινότητά μας μπορούμε να χρησιμοποιούμε επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια νερού αντί να αγοράζουμε καθημερινά πλαστικά μιας χρήσης ή να συσκευάζουμε το μεσημεριανό μας φαγητό σε επαναχρησιμοποιούμενα δοχεία αντί για χάρτινες σακούλες. Από παλιά επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια μπορούμε να φτιάξουμε, για παράδειγμα, βάζα για λουλούδια.

Ο απώτερος στόχος της διαχείρισης απορριμμάτων είναι κυρίως η μείωση των αποβλήτων. Αυτό σημαίνει ότι καταναλώνουμε λιγότερο γενικά και είμαστε συνειδητοί για τα πράγματα που αγοράζουμε και χρησιμοποιούμε. Με τη μείωση δίνεται προτεραιότητα στον περιορισμό της δημιουργίας απορριμμάτων και στην ελαχιστοποίηση της ανάγκης για ανακύκλωση ή καταστροφή προϊόντων.
Απλοί τρόποι μείωσης των απορριμμάτων:
– Εκτυπώστε διπλής όψης όποτε είναι δυνατόν·
– Κομποστοποιήστε τα υπολείμματα τροφών αντί να τα πετάτε στα σκουπίδια.

Διαδικασία ανακύκλωσης:
– Συλλογή: φορτηγά συλλέγουν τα ανακυκλώσιμα υλικά και τα μεταφέρουν σε κεντρική εγκατάσταση·
– Διαλογή: τα ανακυκλώσιμα υλικά διαχωρίζονται ανά είδος (χαρτί, πλαστικό, γυαλί κ.λπ.) σε έναν τεράστιο μεταφορικό ιμάντα·
– Επεξεργασία: ανάλογα με το υλικό, τα αντικείμενα καθαρίζονται, τεμαχίζονται ή λιώνουν σε μικρότερα κομμάτια·
– Παραγωγή: τα ανακυκλωμένα υλικά μετατρέπονται σε εντελώς νέα προϊόντα.

Η ζωή ενός πλαστικού μπουκαλιού – βάλε τις εικόνες στη σωστή σειρά. 

Ανακύκλωση ενός πλαστικού μπουκαλιού

1. Συλλογή και διαλογή: τα χρησιμοποιημένα πλαστικά μπουκάλια συλλέγονται σε ειδικούς κάδους. Στη συνέχεια, διαχωρίζονται από άλλα υλικά για να εξασφαλιστεί ότι μόνο κατάλληλα πλαστικά υλικά θα ανακυκλωθούν.

2. Καθαρισμός: αφαιρούνται όλες οι ετικέτες, τα αυτοκόλλητα, οι ακαθαρσίες και τα υπολείμματα κόλλας από τα πλαστικά μπουκάλια. Πρέπει επίσης να αφαιρεθούν τα εσωτερικά υπολείμματα από τα μπουκάλια.

3. Θρυμματισμός: τα καθαρισμένα πλαστικά μπουκάλια θρυμματίζονται σε μικρά κομμάτια, τα οποία αποτελούν την πρώτη ύλη για νέα προϊόντα.

4. Τήξη και επεξεργασία: το θρυμματισμένο πλαστικό λιώνεται σε υψηλή θερμοκρασία και διαμορφώνεται σε νέα προϊόντα. Κατά την επεξεργασία των πλαστικών μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες τεχνολογίες, όπως η εξώθηση ή η θερμή συμπίεση, για να διαμορφωθούν νέα πλαστικά προϊόντα, όπως νέα σχήματα μπουκαλιών, άλλα πλαστικά είδη ή ακόμα και υφάσματα.

5. Τελικό προϊόν: από το ανακυκλωμένο πλαστικό μπορούν να κατασκευαστούν νέα προϊόντα, όπως συσκευασίες τροφίμων, παπούτσια, αθλητικός εξοπλισμός, υλικά για την κατασκευή δρόμων και πολλά άλλα. Από τα πλαστικά μπουκάλια μπορούν επίσης να παραχθούν νέα μπουκάλια, όμως αυτά δεν προορίζονται πάντα για την ίδια χρήση, καθώς η ποιότητα του πλαστικού αλλάζει με την ανακύκλωση.

Η ανακύκλωση πλαστικών μπουκαλιών είναι ένα σημαντικό μέρος της διαχείρισης των πλαστικών αποβλήτων, καθώς το πλαστικό είναι υλικό που αποσυντίθεται πολύ αργά στη φύση και μπορεί να προκαλέσει σοβαρή περιβαλλοντική ζημιά. Η διαδικασία ανακύκλωσης πλαστικών μπουκαλιών βοηθά στη μείωση της ποσότητας των αποβλήτων, στην εξοικονόμηση φυσικών πόρων και ενέργειας.

Οφέλη από την ανακύκλωση πλαστικών μπουκαλιών:

• Περιβαλλοντική προστασία: Η ανακύκλωση μειώνει τα απορρίμματα και αποτρέπει το πλαστικό από το να καταλήξει στο φυσικό περιβάλλον, όπου αποσυντίθεται πολύ αργά και προκαλεί ρύπανση.

• Μείωση χρήσης φυσικών πόρων: Η ανακύκλωση μειώνει την ανάγκη παραγωγής νέου πλαστικού, εξοικονομώντας πρώτες ύλες όπως το πετρέλαιο, που είναι βασικό υλικό στην παραγωγή πλαστικών.

• Εξοικονόμηση ενέργειας: Η επεξεργασία ανακυκλωμένου πλαστικού καταναλώνει λιγότερη ενέργεια σε σύγκριση με την παραγωγή νέου, συμβάλλοντας στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Κατασκευή ρομπότ ανακύκλωσης
Οι μαθητές πρέπει να δημιουργήσουν:

• σχέδιο – ένα σχέδιο ρομπότ κατασκευασμένο από ανακυκλώσιμα υλικά, το οποίο θα είναι ικανό να ταξινομεί ανακυκλώσιμα αντικείμενα ανάλογα με το μέγεθός τους·

• ρομπότ – να συγκεντρώσουν όλα τα απαραίτητα υλικά και να κατασκευάσουν το ρομπότ ανακύκλωσης σύμφωνα με το σχέδιο.

Η εργασία ενισχύει τη δημιουργικότητα, την κριτική σκέψη και συμβάλλει στην εμπέδωση των αρχών της ανακύκλωσης.

Υλικά: διάφορα καθαρά και ασφαλή ανακυκλώσιμα υλικά: χάρτινα κουτιά, πλαστικά μπουκάλια, καπάκια, κουτάκια αλουμινίου, ρολά χαρτιού, άκρες, κόλλα, ταινία, μαρκαδόροι, χρώματα, καλαμάκια, κορδόνια κ.ά.

Προετοιμασία: συλλέξτε μεγάλη ποσότητα καθαρών και ασφαλών ανακυκλώσιμων υλικών. Ετοιμάστε έναν χώρο εργασίας όπου οι μαθητές θα έχουν αρκετό χώρο για να κατασκευάσουν τα ρομπότ τους.

Παρουσίαση της πρόκλησης: σχεδιάστε ένα ρομπότ που να μπορεί να ταξινομεί ανακυκλώσιμα υλικά.

Καταιγισμός ιδεών και σχεδίαση: χωρίστε τους μαθητές σε ομάδες των 3 ατόμων. Δείξτε τους τα διαθέσιμα ανακυκλώσιμα υλικά. Ενθαρρύνετε τους να βρουν ιδέες για το σχέδιο και τη λειτουργικότητα του ρομπότ τους. Οι μαθητές σχεδιάζουν το ρομπότ τους στο χαρτί.

Κατασκευή του ρομπότ: οι μαθητές ξεκινούν την κατασκευή του ρομπότ με τα ανακυκλωμένα υλικά, τα είδη χειροτεχνίας και άλλα προαιρετικά υλικά. Υπενθυμίστε τους να λάβουν υπόψη τη λειτουργία ταξινόμησης. Μπορούν να προσθέσουν διάφορες επιπλέον λειτουργίες ή διακοσμητικά στοιχεία, όπως ετικέτες για τους διαφορετικούς τύπους απορριμμάτων.

Δοκιμή και βελτίωση: όταν τα ρομπότ είναι έτοιμα, οι μαθητές τα δοκιμάζουν. Ενθαρρύνετε τους να βελτιώσουν το σχέδιό τους ανάλογα με τα αποτελέσματα.

Παρουσίαση: κάθε ομάδα παρουσιάζει το ρομπότ της στην τάξη. Οι μαθητές εξηγούν τις επιλογές σχεδίασης, πώς το ρομπότ ταξινομεί τα ανακυκλώσιμα υλικά και τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν κατά την κατασκευή.

Για τους νεότερους μαθητές μπορούν να προσφερθούν προκομμένα σχήματα από ανακυκλωμένα υλικά ή οπτικά βοηθήματα για τον σχεδιασμό. Για πιο προχωρημένους, μπορεί να προστεθεί πρόκληση ενσωμάτωσης απλών μηχανισμών όπως μοχλών ή τροχαλιών.

Έρευνα σχετικά με τις δυνατότητες και τη διαδρομή ανακύκλωσης ενός υλικού ή αντικειμένου. Ανάλογα με την εμπειρία των μαθητών στην παρουσίαση, ορισμένες από τις παρακάτω οδηγίες μπορούν να παραλειφθούν. Προτεινόμενο μέγεθος ομάδας: 3 μαθητές. Προηγουμένως, πρέπει να σκεφτείτε πόσο λεπτομερή παρουσίαση περιμένετε από τους μαθητές (σκεφτείτε ποιες πληροφορίες ακριβώς πρέπει να περιλαμβάνει η παρουσίαση) – εδώ μπορείτε να βρείτε υλικό υποστήριξης.

Βήματα δραστηριότητας:
– Συλλογή πληροφοριών: εξασκηθείτε μαζί με τους μαθητές στο πώς να βρίσκουν πληροφορίες στο Google με τη βοήθεια λέξεων-κλειδιών. Συζητήστε ποιες πηγές είναι αξιόπιστες και ποιες όχι.
– Κατανομή ρόλων στην ομάδα: κάθε μέλος της ομάδας αναλαμβάνει την αναζήτηση συγκεκριμένων πληροφοριών ή έναν τομέα ευθύνης.
– Δημιουργία παρουσίασης: εξασκηθείτε μαζί στη δημιουργία παρουσίασης. Η παρουσίαση μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε περιβάλλον (PPT, Google Slides, Canva, Slidesgo κ.λπ.). Δείξτε στους μαθητές πώς να δημιουργούν διαφάνειες, να εισάγουν κείμενο, να προσθέτουν εικόνες κ.ά.
– Δόμηση παρουσίασης: σκεφτείτε ποια θα είναι η σειρά των διαφανειών. Αυτό βοηθά στη δομή της μάθησης και στην οπτικοποίηση των όσων έχουν μαθευτεί.
– Παρουσίαση στην τάξη: κάθε ομάδα παρουσιάζει τη δουλειά της στους συμμαθητές της.

Συζήτηση σε κύκλο:

Τι καινούργιο έμαθες κατά τη διάρκεια της ημέρας;

Ποιες παλιές γνώσεις κατάφερες να επαναλάβεις;

Έμαθες κάτι εντελώς καινούργιο;

Ποιες δεξιότητες ανέπτυξες;

Ποιες από τις νέες γνώσεις μπορείς να εφαρμόσεις στην καθημερινότητά σου;

Πώς θα μπορούσες να μιλήσεις και σε άλλους για τα οφέλη της ανακύκλωσης; 

• Γίνε ειδικός στην ανακύκλωση και στην ταξινόμηση απορριμμάτων: ανέλαβε την ευθύνη για την ταξινόμηση των ανακυκλώσιμων υλικών στο σπίτι. Βοήθησε τα μέλη της οικογένειάς σου να αναγνωρίσουν τα ανακυκλώσιμα αντικείμενα και βεβαιώσου ότι τοποθετούνται στον σωστό κάδο.

• Μείωσε την παραγωγή απορριμμάτων: πρόσεξε τι πετιέται. Μπορείς να αποφύγεις τα πλαστικά μίας χρήσης χρησιμοποιώντας επαναχρησιμοποιούμενο μπουκάλι νερού ή τσάντα για ψώνια;

• Δώσε στα αντικείμενα μια δεύτερη ζωή: πριν πετάξεις κάτι, σκέψου αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ξανά με διαφορετικό τρόπο. Για παράδειγμα, μετέτρεψε τα παλιά βάζα σε γλάστρες, μολυβοθήκες ή βάζα για λουλούδια ή χρησιμοποίησέ τα σε κάποια δημιουργική κατασκευή.

• Μοίρασε τη γνώση: μοιράσου τις νέες σου γνώσεις για την ανακύκλωση με την οικογένειά σου! Δίδαξέ τους για τα διάφορα ανακυκλώσιμα υλικά και τη σημασία της υπεύθυνης διαχείρισης απορριμμάτων.

• Στο σχολείο: Μίλησε με τους δασκάλους σου για την έναρξη μιας πρωτοβουλίας ανακύκλωσης στο σχολείο. Μπορείς να βοηθήσεις στην ευαισθητοποίηση των συμμαθητών σου και να διασφαλίσεις τη σωστή ταξινόμηση στους αντίστοιχους κάδους. Δημιουργήστε μια γωνιά στην τάξη με ένα κουτί, όπου θα τοποθετείτε χρησιμοποιημένα αντικείμενα που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν. Αργότερα μπορείτε να τα πάτε όλοι μαζί σε κατάλληλο σημείο συλλογής.

• Πρωταθλητής καθαρισμού της κοινότητας: Οργάνωσε ή συμμετείχε σε δράσεις καθαρισμού της κοινότητας. Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να εφαρμόσεις στην πράξη τις γνώσεις σου για την ανακύκλωση και να επηρεάσεις θετικά το τοπικό σου περιβάλλον.

Παιχνίδια από ανακυκλωμένα υλικά

• Τρίλιζα με καπάκια μπουκαλιών διαφόρων χρωμάτων

• Κατασκευή μπάλες από ρούχα και εύπλαστο πλαστικό

Δραστηριότητες σχετικές με ψηφιακές δεξιότητες

• Διαδραστικό κουίζ ανακύκλωσης: προκαλέστε τους μαθητές να δημιουργήσουν ένα σύντομο διαδικτυακό κουίζ για την ανακύκλωση χρησιμοποιώντας μια δωρεάν διαδικτυακή πλατφόρμα κουίζ. Αυτό τους επιτρέπει να αναπτύξουν ψηφιακές δεξιότητες και να δοκιμάσουν με διασκεδαστικό τρόπο τις γνώσεις των συμμαθητών τους.

• Καταγραφή της ημέρας: οι μαθητές μπορούν να τραβούν φωτογραφίες και να καταγράφουν τη μαθησιακή τους διαδικασία καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Αργότερα μπορούν να παρουσιάσουν τη διαδικασία στους συμμαθητές τους.