Στην τάξη, ένα παιδί παίρνει τον ρόλο του ήλιου, ένα παιδί τον ρόλο της βροχής και τα υπόλοιπα παιδιά τον ρόλο των φυτών. Το παιδί που παίζει τον ήλιο φοράει κίτρινα βραχιολάκια, το παιδί που παίζει τη βροχή φοράει μπλε βραχιολάκια και τα παιδιά που παίζουν τα φυτά φορούν πράσινα βραχιολάκια.

Τα παιδιά-φυτά αρχίζουν να τρέχουν μακριά. Ο στόχος του παιδιού-ήλιου είναι να πιάσει τα φυτά. Όταν ο ήλιος πιάσει ένα φυτό, εκείνο «ξεραίνεται», δηλαδή μένει ακίνητο σαν άγαλμα.

Στη συνέχεια, το παιδί-βροχή πρέπει να αγγίξει ένα-ένα τα φυτά, ώστε να τα ζωντανέψει ξανά.

Ο δάσκαλος μπορεί να βάλει μουσική για να συνοδεύσει το παιχνίδι. Το παιχνίδι μπορεί να παιχτεί μέσα στην τάξη ή σε εξωτερικό χώρο.

 Ο στόχος του παιχνιδιού είναι να δείξει ότι χωρίς νερό, ο ήλιος μπορεί να ξεράνει τα φυτά.

Προετοιμασία: Πριν από το μάθημα, ο δάσκαλος προετοιμάζει ένα λαχανικό που μπορεί να δείξει τη διαδικασία ριζοβολίας (π.χ. πατάτα, γογγύλι, καρότο, ραπανάκι, σέλερι) και το φέρνει στην τάξη για παρατήρηση.

Έρευνα και συνεργασία

Διαμόρφωση ομάδων: Οι μαθητές χωρίζονται σε μικρές ομάδες των 3–4 ατόμων.

Ερευνητική δραστηριότητα: Κάθε ομάδα χρησιμοποιεί υπολογιστές ή ταμπλέτες για να ερευνήσει τι χρειάζονται τα λαχανικά για να ριζώσουν με επιτυχία.
Οι βασικοί άξονες περιλαμβάνουν: φως του ήλιου, νερό, υγιές έδαφος, κατάλληλο pH, απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία.

Καταγραφή παρατηρήσεων: Οι ομάδες κρατούν σαφείς σημειώσεις από τα ευρήματά τους. Γράφουν ή ζωγραφίζουν τα αποτελέσματά τους σε χαρτί ή αυτοκόλλητα και τα τοποθετούν στον πίνακα της τάξης.

Παρουσίαση και σύνθεση: Κάθε ομάδα παρουσιάζει τα ευρήματά της στην τάξη. Ο δάσκαλος συνοψίζει και οργανώνει τις πληροφορίες στον πίνακα ώστε να δημιουργηθεί μια κοινή κατανόηση για όλους.

Η τάξη χωρίζεται σε δύο μεγάλες ομάδες:

Ομάδα Α: Αντιπροσωπεύει τα λαχανικά που προσπαθούν να ριζώσουν και να αναπτυχθούν.
Ομάδα Β: Αντιπροσωπεύει διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες και θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη (π.χ. ήλιος, νερό, χώμα, pH, άζωτο, κάλιο κ.ά.), καθώς και στοιχεία που δεν είναι ωφέλιμα.

Τα ονόματα όλων των στοιχείων — τόσο των ωφέλιμων όσο και των επιβλαβών — τυπώνονται σε μέγεθος A4 και στερεώνονται στο στήθος των μαθητών.

Στο πάτωμα σχηματίζεται ένας κύκλος ή ορίζεται συγκεκριμένος χώρος ως "ζώνη ανάπτυξης".

Πρόκληση ριζοβολίας

Τα "λαχανικά" από την Ομάδα Α πρέπει να εντοπίσουν και να "πιάσουν" τα στοιχεία που χρειάζονται και να τα φέρουν μέσα στον κύκλο (τη ζώνη ανάπτυξης).
Τα στοιχεία που δεν είναι απαραίτητα ή είναι επιβλαβή (π.χ. ρύποι ή υπερβολικές ουσίες) δεν επιτρέπεται να εισέλθουν στον κύκλο.

Μετά το παιχνίδι, οι μαθητές συζητούν:

• Ποια ωφέλιμα στοιχεία συλλέχθηκαν;

• Μήπως πιάστηκαν κατά λάθος και κάποια άχρηστα ή βλαβερά στοιχεία;

• Τι μπορεί να συμβεί σε ένα φυτό αν λάβει κάτι που δεν χρειάζεται;

Οι τράπεζες σπόρων γίνονται ολοένα και πιο σημαντικές καθώς ο κόσμος αντιμετωπίζει επιδεινούμενα προβλήματα κλιματικής αλλαγής και γεωπολιτικής αστάθειας. Καθώς το 40% των φυτικών ειδών απειλείται με εξαφάνιση και η ανθρωπότητα βασίζεται κυρίως σε τρεις βασικές καλλιέργειες — καλαμπόκι, ρύζι και σιτάρι — ο ρόλος των τραπεζών σπόρων για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια είναι καθοριστικός.

Παγκοσμίως υπάρχουν περίπου 1.700 τράπεζες σπόρων, που διατηρούν φυτικά είδη για:

• Τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς

• Την επιβίωση των καλλιεργειών σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα

• Την υποστήριξη της έρευνας για ανθεκτικότητα σε ασθένειες και βιώσιμη γεωργία

• Την ύπαρξη εφεδρικών αποθεμάτων σε περιόδους φυσικών καταστροφών ή συγκρούσεων
  
  

 Κύριες τράπεζες σπόρων στον κόσμο:

• Παγκόσμια Θησαυροφυλακή Σπόρων του Svalbard στη Νορβηγία
  Φυλάσσει έως και 4,5 εκατομμύρια ποικιλίες σπόρων σε μόνιμο παγετό — ένα παγκόσμιο αποθεματικό.

• Τράπεζα Σπόρων της Χιλιετίας (Millennium Seed Bank) στο Ηνωμένο Βασίλειο
  Διατηρεί πάνω από 2,4 δισεκατομμύρια σπόρους από 40.000 είδη, με έμφαση στα άγρια φυτά.

• Τράπεζα σπόρων ICARDA στον Λίβανο
  Μεταφέρθηκε από τη Συρία και ήταν η πρώτη που ζήτησε σπόρους πίσω από το Svalbard για να ανακτήσει είδη που χάθηκαν στον πόλεμο.

• Ινστιτούτο Vavilov στη Ρωσία
  Ιδρύθηκε πριν από 100 χρόνια και φυλάσσει πάνω από 325.000 δείγματα, ορισμένα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

• Εθνικό Εργαστήριο Διατήρησης Γενετικών Πόρων στο Κολοράντο, ΗΠΑ
  Φυλάσσει πάνω από 500.000 δείγματα και υποστηρίζει έρευνα για γεωργία και ασθένειες.

• Πάρκο Πατάτας (Potato Park) στο Περού
  Διοικείται από ιθαγενείς κοινότητες και διατηρεί πάνω από 2.300 ποικιλίες πατάτας και άλλες Ανδικές καλλιέργειες.

Οι τράπεζες σπόρων δεν είναι απλώς αποθήκες, αλλά πηγές ζωής για τα μελλοντικά διατροφικά μας συστήματα — ειδικά σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής. Με τη διατήρηση της γενετικής ποικιλομορφίας, παρέχουν στην ανθρωπότητα τα μέσα να προσαρμοστεί, να επιβιώσει και να αναπτυχθεί.

Είναι απολύτως απαραίτητες για την προστασία της βιοποικιλότητας και την επισιτιστική ασφάλεια, ιδιαίτερα καθώς οι παγκόσμιες προκλήσεις συνεχώς αυξάνονται.

Μακριά βόρεια, πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο, στο απομακρυσμένο νησί Σβάλμπαρντ της Νορβηγίας, βρίσκεται μια εγκατάσταση που προστατεύει αθόρυβα ένα από τα πιο πολύτιμα αγαθά της ανθρωπότητας: τους σπόρους. Επίσημα ονομάζεται Παγκόσμια Τράπεζα Σπόρων του Σβάλμπαρντ, αλλά συχνά αναφέρεται ως το «Καταφύγιο της Ημέρας της Κρίσης» (Doomsday Vault στα αγγλικά), επειδή φυλάσσονται εκεί αντίγραφα ασφαλείας των πιο σημαντικών σπόρων καλλιεργειών παγκοσμίως — για περίπτωση που συμβεί μια παγκόσμια καταστροφή.

Περίπου 1.300 χιλιόμετρα βόρεια του Αρκτικού Κύκλου, η αποθήκη έχει δημιουργηθεί σε πλαγιά βουνού κάτω από αιώνιο πάγο και παχύ στρώμα βράχου. Είναι κατασκευασμένη ώστε να αντέχει σε φυσικές καταστροφές, πολέμους, διακοπές ρεύματος και ακόμη και στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Ο σκοπός της; Να διασφαλίσει ότι η ανθρωπότητα θα μπορεί να καλλιεργεί τροφή ακόμα και σε παγκόσμια κρίση.

Η τράπεζα σπόρων του Σβάλμπαρντ μπορεί να φιλοξενήσει έως και 4,5 εκατομμύρια δείγματα σπόρων, καθένα από τα οποία αντιπροσωπεύει μια μοναδική ποικιλία καλλιεργειών από όλο τον κόσμο. Προς το παρόν, φυλάσσονται εκεί πάνω από 1,1 εκατομμύρια δείγματα, που έχουν συλλεχθεί από σχεδόν κάθε χώρα του κόσμου — καθιστώντας την τη μεγαλύτερη και πιο ποικιλόμορφη συλλογή γεωργικής γενετικής παγκοσμίως.

Οι σπόροι φυλάσσονται σε αεροστεγείς συσκευασίες και διατηρούνται σε σταθερή θερμοκρασία -18°C. Οι κρύες, ξηρές και σκοτεινές συνθήκες είναι ιδανικές για τη διατήρηση των σπόρων, επιτρέποντάς τους να παραμένουν βιώσιμοι για δεκαετίες ή ακόμα και αιώνες, χωρίς να φυτρώνουν ή να χαλάνε.

Η εγκατάσταση δεν λειτουργεί σαν μια κοινή τράπεζα από την οποία παίρνει κανείς σπόρους συχνά. Είναι ένα αποθεματικό ασφαλείας — μια παγκόσμια ασφαλιστική πολιτική. Εθνικές τράπεζες σπόρων στέλνουν αντίγραφα των συλλογών τους στο Σβάλμπαρντ για να φυλάσσονται εκεί με ασφάλεια.

Παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος της τράπεζας σπόρων αποτελείται από βασικές τροφές, όπως σιτάρι, ρύζι και καλαμπόκι, εκεί υπάρχουν και σπάνια και πολιτισμικά σημαντικά φυτικά είδη:

1. Αμάρανθος (Amaranthus spp.) — ο αρχαίος δημητριακός των Αζτέκων
   Ο αμάρανθος ήταν σημαντική καλλιέργεια για τους παλιούς πολιτισμούς, όπως τους Αζτέκους και τους Μάγιας. Είναι πλούσιος σε πρωτεΐνες, χωρίς γλουτένη και πολύ ανθεκτικός στην ξηρασία και σε φτωχά εδάφη. Παρότι κινδύνευσε να εξαφανιστεί κατά την αποικιοκρατία, παραδοσιακές κοινότητες στην Κεντρική και Νότια Αμερική εργάζονται για τη διατήρησή του — και τώρα φυλάσσεται με ασφάλεια στο Σβάλμπαρντ.

2. Ρύζι Nagoya Daruma — ιαπωνική παραδοσιακή ποικιλία
   Αυτή η σπάνια παραδοσιακή ιαπωνική ποικιλία ρυζιού είναι γνωστή για τα κοντά της στελέχη και την πρώιμη ωρίμανση. Καλλιεργείται πάνω από 300 χρόνια, αλλά κινδύνευσε να χαθεί λόγω εκσυγχρονισμού. Ιάπωνες επιστήμονες το κατέθεσαν στο Σβάλμπαρντ για να προστατεύσουν τη γεωργική τους κληρονομιά.

3. Μπανάνα Αιθιοπίας (Ensete ventricosum) — η κρυφή πηγή ζωής της Αιθιοπίας
   Γνωστή και ως «ψεύτικη μπανάνα», αυτή η καλλιέργεια είναι ζωτικής σημασίας τροφή για εκατομμύρια Αιθίοπες. Σε αντίθεση με την κοινή μπανάνα, η άμυλο συλλέγεται από τον κορμό του φυτού, όχι από τον καρπό. Είναι ανθεκτική στην ξηρασία και τις ασθένειες, αλλά ελάχιστα γνωστή εκτός της πατρίδας της. Η διατήρησή της στο Σβάλμπαρντ εξασφαλίζει ότι αυτή η ανθεκτική στο κλίμα καλλιέργεια δεν θα χαθεί.

Σε μια εποχή κλιματικών αλλαγών και απώλειας βιοποικιλότητας, οι τράπεζες σπόρων όπως αυτή του Σβάλμπαρντ είναι ζωτικής σημασίας για την επισιτιστική ασφάλεια. Βοηθούν να αποφευχθούν καταστάσεις όπου ολόκληρες καλλιέργειες χάνονται λόγω πλημμυρών, πυρκαγιών ή πολέμων — όπως συνέβη με την τράπεζα σπόρων στη Συρία, που υπέστη ζημιές στον εμφύλιο και οι επιστήμονες αναγκάστηκαν να ανακτήσουν σπόρους από το Σβάλμπαρντ για να αναζωογονήσουν τη γεωργία.

Το Σβάλμπαρντ μάς θυμίζει πως, αν και η σύγχρονη ζωή μας ωθεί να κοιτάμε πάντα το μέλλον, η επιβίωσή μας εξαρτάται από τη διατήρηση του παρελθόντος — των σπόρων, των γνώσεων και της βιοποικιλότητας που περνούν από γενιά σε γενιά.

Η Τράπεζα Σπόρων Ναβντάνια στην Ινδία, που ιδρύθηκε από την περιβαλλοντική ακτιβίστρια Βαντάνα Σίβα, είναι ένα ισχυρό κίνημα για την προστασία των τοπικών και παραδοσιακών σπόρων, που έχουν προσαρμοστεί άριστα στο ποικίλο κλίμα της Ινδίας. Σε αντίθεση με τους βιομηχανικούς σπόρους, αυτοί δεν εξαρτώνται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ) ή χημικά λιπάσματα.

Η Ναβντάνια συνεργάζεται απευθείας με τους τοπικούς αγρότες, βοηθώντας τους να καλλιεργούν, να ανταλλάσσουν και να μεταβιβάζουν από γενιά σε γενιά τους εγχώριους σπόρους. Δεν πρόκειται απλώς για γεωργία — είναι η προστασία της βιοποικιλότητας, της διατροφικής ανεξαρτησίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Μέσω αυτής της δουλειάς, η Ναβντάνια δίνει στις κοινότητες τη δυνατότητα να ανακτήσουν τον έλεγχο των σπόρων, του εδάφους και του μέλλοντός τους.

Η Τράπεζα Σπόρων της Χιλιετίας, που βρίσκεται στο Σάσεξ της Αγγλίας και διαχειρίζεται από τους Κήπους Κιού, είναι η μεγαλύτερη τράπεζα σπόρων άγριων φυτών στον κόσμο. Φιλοξενεί πάνω από 2,4 δισεκατομμύρια σπόρους, συμπεριλαμβανομένων σπάνιων και απειλούμενων ειδών από όλο τον κόσμο.

Αυτό το εκπληκτικό έργο αποτελεί μέρος μιας παγκόσμιας αποστολής να σωθούν το 25% των φυτικών ειδών του πλανήτη μέχρι το 2025. Βαθιά υπόγεια, σε ειδικά σχεδιασμένες αποθήκες, οι σπόροι φυλάσσονται με ασφάλεια για να προστατεύσουν τη βιοποικιλότητα και να διασφαλίσουν ότι κανένα είδος δεν θα εξαφανιστεί για πάντα. 

• Μελετήστε τα προφυτευμένα λαχανικά που έχει προετοιμάσει ο δάσκαλος, χρησιμοποιώντας μεγεθυντικό φακό ή μικροσκόπιο.
  Παρατηρήστε το σχήμα, το πάχος, την κατεύθυνση ανάπτυξης και την υφή των ριζών.
  Ρωτήστε: «Έχουν όλα τα φυτά τις ίδιες ρίζες;»

• Έρευνα:
  Χρησιμοποιήστε υπολογιστές για να εξερευνήσετε τους διαφορετικούς τύπους ριζών φυτών (π.χ. κύρια ρίζα, νηματώδεις ρίζες, πρόσθετες ρίζες κ.ά.).
  Βρείτε και εκτυπώστε φωτογραφίες ή διαγράμματα των διαφόρων τύπων ριζών που ανακαλύψατε.

• Συζήτηση:
  Κάθε ομάδα παρουσιάζει τις παρατηρήσεις και τα αποτελέσματα της έρευνάς της.
  Συζητήστε τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στις ρίζες που εξετάσατε και αυτές που βρήκατε στην έρευνα.

• Πρακτική εφαρμογή:
  Φυτέψτε τα λαχανικά με τις ρίζες στο έδαφος σε έναν καθορισμένο χώρο (π.χ. σχολικός κήπος ή γλαστράκια στην τάξη).
  Παρατηρήστε το περιβάλλον και συνεργαστείτε ως ομάδα για να ξεπεράσετε τυχόν δυσκολίες κατά τη φύτευση (π.χ. σκληρό έδαφος, πολλά ζιζάνια, έλλειψη χώρου).
  Συζητήστε στην ομάδα και προτείνετε λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίσατε κατά τη φύτευση.
  Καταγράψτε τις λύσεις και μοιραστείτε τες με την τάξη.

Ένα μήνα πριν από την έναρξη του έργου, ο/η δάσκαλος/α ζητά από τους μαθητές να συλλέξουν σπόρους από τα σπίτια τους, τις οικογένειές τους ή τις κοινότητές τους — αυτό μπορεί να περιλαμβάνει σπόρους από κήπους σπιτιών, γειτονικά χωριά ή αγορές.

Το έργο ενθαρρύνει τους μαθητές να αναλάβουν την ευθύνη για τη διατήρηση των σπόρων και να μοιραστούν τις γνώσεις τους με άλλους. Το έργο αποτελείται από τέσσερις βασικές φάσεις: διερεύνηση, ανάλυση, σχεδιασμό και υλοποίηση.

Αρχικά, οι μαθητές εισάγονται στη διάκριση μεταξύ τοπικών, προγονικών και γενετικά τροποποιημένων (GMO) σπόρων. Μέσω συζητήσεων στην τάξη και προβληματισμών, εξερευνούν πώς οι τοπικοί σπόροι έχουν διατηρηθεί από γενιά σε γενιά και γιατί είναι σημαντικό να προστατευτούν και να μοιραστούν για το μέλλον.

Στο επόμενο στάδιο, οι μαθητές σκέφτονται πώς να διατηρήσουν και να εκθέσουν τους σπόρους με τρόπο που να ενισχύει την ευαισθητοποίηση. Συζητούν πώς να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να εκτιμούν τους τοπικούς σπόρους και δημιουργούν δημιουργικούς τρόπους για να κάνουν αυτό το μήνυμα ορατό.

Στη συνέχεια, οι μαθητές συνεργάζονται για να σχεδιάσουν το πλάνο τους. Αποφασίζουν πώς θα είναι το δικό τους «κουμπαράς σπόρων» και πώς θα λειτουργεί — αν θα είναι κουτί, πίνακας, βάζα, φακέλους ή άλλη μορφή. Καταγράφουν τα υλικά που χρειάζονται, πώς θα τα προμηθευτούν και πώς θα οργανώσουν τη δουλειά τους. Εστιάζουν στη συνεργασία, στον προγραμματισμό και στη δημιουργικότητα.

Κατά τη φάση υλοποίησης, οι μαθητές ξεκινούν ταξινομώντας, ομαδοποιώντας και σημειώνοντας τους συλλεγμένους σπόρους. Δίνουν ζωή στο σχέδιό τους και δημιουργούν το σύστημα διατήρησης που σχεδίασαν. Μόλις ολοκληρωθεί, εστιάζουν στη βαθύτερη μάθηση για τους σπόρους. Η τάξη χωρίζεται σε τέσσερις ομάδες, στις οποίες ανατίθενται διαφορετικοί σπόροι για έρευνα. Απαντούν στις ακόλουθες ερωτήσεις:

• Πού αναπτύσσεται καλύτερα αυτός ο σπόρος;

• Τι χρειάζεται για να ανθίσει;

• Πότε και πώς πρέπει να σπείρεται;

• Είναι συνηθισμένος ή σπάνιος στην περιοχή τους;

Κάθε ομάδα ετοιμάζει μια περιγραφή των ευρημάτων της στον υπολογιστή και δημιουργεί μικρά σετ ενημερωτικών καρτών που τοποθετούνται δίπλα στους σπόρους για έκθεση. Αυτές οι κάρτες αποτελούν μέρος της τελικής έκθεσης.

Για να μοιραστούν το έργο με το σχολείο ή την κοινότητα, οι μαθητές δημιουργούν αφίσες χρησιμοποιώντας ψηφιακά εργαλεία όπως το Canva. Οι αφίσες εκτυπώνονται και χρησιμοποιούνται για τη διακόσμηση του χώρου της έκθεσης όπου εκτίθενται οι κουμπαράδες σπόρων. Οι επισκέπτες μπορούν να γνωρίσουν τους σπόρους και τις ιστορίες τους και να μάθουν τη σημασία της προστασίας της τοπικής βιοποικιλότητας.

Μέσα από αυτό το δημιουργικό και ερευνητικό έργο, οι μαθητές μαθαίνουν όχι μόνο πρακτικές δεξιότητες, αλλά αναπτύσσουν και μακροπρόθεσμη βιώσιμη σκέψη. Συνδέοντας τις προσωπικές τους εμπειρίες με την περιβαλλοντική ευθύνη, αρχίζουν να επηρεάζουν το περιβάλλον τους και να ενθαρρύνουν τους άλλους να εκτιμούν τους σπόρους ως ένα κοινό, πολύτιμο θησαυρό που αξίζει να προστατεύεται.

Στόχος: Να βοηθήσουμε τους μαθητές να ανακαλύψουν πώς μικρές πράξεις, ιδέες και δημιουργικότητα — όπως το μικρό ρεβίθι — μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλες αλλαγές.

Εμπειρία βλάστησης:
Μετά τη μελέτη για τις ρίζες των φυτών, οι μαθητές δοκιμάζουν τώρα να φυτρώσουν μόνοι τους φυτά.

Απαραίτητα υλικά:

• Αποξηραμένα ρεβίθια (όχι βρασμένα ή ψημένα)

• Μπολ ή γυάλινο βάζο

• Καθαρό νερό

• Γάζα ή πετσέτα κουζίνας

• Λάστιχο ή σχοινί

• Χαρτί ή εφημερίδα (προαιρετικά)

• Υπομονή και περιέργεια!

Οδηγίες:

1. Μουλιάστε τα ρεβίθια
   Βάλτε τα αποξηραμένα ρεβίθια σε μπολ ή βάζο.
   Προσθέστε αρκετό νερό — τουλάχιστον 3 φορές περισσότερο από τον όγκο των ρεβιθιών.
   Αφήστε τα να μουλιάσουν για 8–12 ώρες ή όλη τη νύχτα.
   Σημείωση: Τα ρεβίθια θα φουσκώσουν στο νερό.

2. Στραγγίξτε και ξεπλύνετε
   Την επόμενη μέρα στραγγίξτε τα ρεβίθια και ξεπλύνετέ τα με καθαρό νερό.
   Τοποθετήστε τα ξανά στο βάζο ή μπολ.
   Σκεπάστε το βάζο με γάζα ή λεπτό ύφασμα και στερεώστε το με λάστιχο.
   Βάλτε το βάζο σε σκιερό μέρος σε θερμοκρασία δωματίου (αποφύγετε την άμεση ηλιοφάνεια).

3. Ξεπλένετε καθημερινά
   Δύο φορές την ημέρα (πρωί και βράδυ), ξεπλύνετε τα ρεβίθια με φρέσκο νερό και στραγγίξτε καλά.
   Αυτό αποτρέπει την ανάπτυξη μούχλας και βοηθάει στην υγιή βλάστηση.

4. Παρατηρήστε την ανάπτυξη
   Μετά από 1–3 ημέρες θα αρχίσουν να βγαίνουν μικρές ρίζες από τα ρεβίθια.
   Συνεχίστε το ξέπλυμα μέχρι οι ρίζες να φτάσουν μερικά χιλιοστά.

5. Φύτευση
   Αν θέλετε, μπορείτε τώρα να φυτέψετε τα βλαστημένα ρεβίθια στο χώμα για να αναπτυχθούν περισσότερο.

Συμβουλές:

• Τα καλύτερα για βλάστηση είναι τα βιολογικά αποξηραμένα ρεβίθια.

• Αν κάνει πολύ ζέστη, μπορείτε να ξεπλένετε 3 φορές την ημέρα.

• Τα βλαστημένα ρεβίθια μπορούν να καταναλωθούν, αλλά στην τάξη είναι πιο ενδιαφέρον να τα παρατηρήσετε και να τα φυτέψετε.

Τα βλαστημένα ρεβίθια τοποθετούνται στην τάξη ώστε οι μαθητές να τα παρακολουθούν συνεχώς.
Οι μαθητές συγκρίνουν αυτά που βλέπουν με όσα γνωρίζουν ήδη για τις ρίζες και τα φυτά.
Ενθαρρύνονται να σκεφτούν τι νέο παρατηρούν και μαθαίνουν.

Οι μαθητές φαντάζονται ένα νέο τρισδιάστατο προϊόν κατασκευασμένο από ρεβίθια. Το προϊόν πρέπει να είναι:

• Λειτουργικό

• Να συνδυάζει δύο υπάρχοντα προϊόντα σε μία δημιουργική εφεύρεση
  (Παράδειγμα: ένα τηλέφωνο συνδυασμένο με ένα ποτήρι νερού)

Οι μαθητές σχεδιάζουν ή κατασκευάζουν την ιδέα τους, εξηγώντας τον σκοπό της και πώς θα μπορούσε να βοηθήσει τον κόσμο ή να κάνει κάτι καλύτερο.

Προαιρετικά, για προχωρημένους ή μεγαλύτερες ομάδες:
Οι μαθητές κατασκευάζουν τον ψηλότερο πύργο από ρεβίθια και οδοντογλυφίδες.

Μπορείτε να προσθέσετε επιπλέον κριτήρια ανάλογα με το επίπεδο της ομάδας, όπως:

• Ο ψηλότερος και πιο ανθεκτικός

• Ο ψηλότερος

• Ο ψηλότερος, πιο ανθεκτικός και αισθητικά πιο όμορφος

Μερικοί σπόροι, όπως το σιτάρι ή το καλαμπόκι, μπορούν να διατηρηθούν ζωντανοί για δεκαετίες ή ακόμα και για εκατοντάδες χρόνια, εάν φυλαχτούν σωστά. Σε ιδανικές συνθήκες, οι σπόροι μπορούν να παραμείνουν βιώσιμοι για πολύ περισσότερο χρόνο από ό,τι φανταζόμαστε.

Οι σπόροι ξηραίνονται προσεκτικά και φυλάσσονται σε πολύ χαμηλή υγρασία και θερμοκρασία, ώστε να επιβραδυνθεί η φυσική τους γήρανση. Αυτή η μέθοδος διατήρησης βοηθά στο να διατηρηθεί η βλαστικότητα των σπόρων για όσο το δυνατόν περισσότερο.

Ορισμένες τράπεζες σπόρων δεν φυλάσσουν μόνο σπόρους — διατηρούν και το DNA των φυτών. Αυτό επιτρέπει στους επιστήμονες να αναπαράγουν τα είδη στο εργαστήριο, αν τα αρχικά φυτά χαθούν στη φύση ή στη γεωργία.

Εκτός από τις μεγάλες παγκόσμιες τράπεζες σπόρων, υπάρχουν και κοινοτικές τράπεζες όπου οι άνθρωποι ανταλλάσσουν και μοιράζονται σπόρους ελεύθερα. Αυτές οι πρωτοβουλίες βοηθούν στην προστασία τοπικών και παλιών ποικιλιών και στη διατήρηση της παραδοσιακής γνώσης.

Οι σπόροι πρέπει να «κοιμούνται» για να επιβιώσουν: Στις τράπεζες σπόρων, οι σπόροι μπαίνουν σε κατάσταση αδράνειας. Η κρύα και ξηρή φύλαξη επιβραδύνει τον μεταβολισμό τους, ώστε να «κοιμούνται» χωρίς να γερνούν.

Ορισμένοι σπόροι είναι πιο δύσκολοι στη διατήρηση: Δεν μπορούν όλοι οι σπόροι να ξηρανθούν και να καταψυχθούν. Τα τροπικά είδη, όπως το κακάο ή το αβοκάντο, παράγουν «δύσκολα διατηρήσιμους» σπόρους, που χρειάζονται ειδική φροντίδα — συχνά φυλάσσονται ως ζωντανά φυτά σε εξωτερικές τράπεζες σπόρων.

Οι τράπεζες σπόρων προστατεύουν από πολιτικές και περιβαλλοντικές κρίσεις: Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου στη Συρία, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τους παγκόσμιους σπόρους από την τράπεζα του Σβάλμπαρντ όταν η τράπεζα σπόρων του Άλεπο καταστράφηκε, αποδεικνύοντας πόσο σημαντικά είναι τα αντίγραφα ασφαλείας σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.